وجودشناسی عرفانی از نظر سید حیدر آملی (ره) و امام خمینی (ره)

وجودشناسی عرفانی، یکی از اساسی‌ترین مسائل مهم عرفان نظری محسوب می‌شود. عرفا، زمانی که از وجودِ مطلق سخن می‌گویند، منظور و مرادشان خداوند است. بی‌شک مهم‌ترین اندیشه‌های عرفانی سید ‌حیدر آملی و امام خمینی را می‌توان در نظریات آنان در باب وجودشناسی جست‌و‌جو کرد. سید حیدر، از عرفای قرن هشتم، متأثر از آرای ابن‌عربی بود و امام، تحت‌تأثیر تفکرات صدرالمتألهین شیرازی. این جستار با روش توصیفی- مقایسه‌ای به شرح و بیان وحدت شخصی وجود، وحدت سنخی وجود و وجود مطلق پرداخته و در پی یافتن پاسخ به این مسئله است که در آرای وجودشناسی این دو عارف شیعی، چه نکات اشتراک و تفاوت وجود دارد؟ سید‌ حیدر به پیروی از ابن‌عربی معتقد به حقیقت واحده شخصیه ذومراتب است و تشکیک را در ظهورات می‌داند، وی ضمن ارائه دلایل سه‌گانه‌ای برای وجود مطلق، قائل به اطلاق وجود می‌باشد. از سوی دیگر امام خمینی نیز، به‌‌کارگیری مطلق وجود را به جای وجود مطلق ناشی از خلط میان مفهوم و مصداق می‌داند. وی به تبعیت از ملاصدرا، به تشکیک خاصی و تشکیک در مظاهر قائل است. سید حیدر معتقد است مسبوقیت وجود مقید به وجود مطلق است؛ در حالی که امام، قوی‌ترین دلیل اثبات اطلاق وجود را عینیت ماهیت حق با وجود می‌داند.